Τετάρτη 17 Ιουλίου 2013


Ζαχαρία Κατσακού

Ρένα Πετροπούλου - Κουντούρη, Στον κήπο της μνήμης, Εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2011
Δημοσιεύθηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό ‘’Κουκούτσι’’ Τεύχος 5

Περιπλάνηση στη θλίψη των πραγμάτων

Το βιβλίο «Στον κήπο της μνήμης», της Ρένας Πετροπούλου - Κουντούρη, αποτελεί ουσιαστικά μια προσωπική περιπλάνηση στον έρωτα και στον θάνατο. Το ποιητικό corpus συγκροτείται από τρία μέρη (Lacrimae rerum, Έρωτες πλάνητες, Αποδημία), ενώ η μνήμη, κεντρικό και πολυεστιακό σήμα, εγγράφεται άλλοτε ως ποιητική μορφή, άλλες φορές ως αφετηρία δηλώσεων και συνυποδηλώσεων, λειτουργεί επίσης ως υπαρξιακό αρχέτυπο, τέλος ως συναγωγός δεσμός υπόγειων διαδρομών, συναιρώντας έτσι το αίσθημα των τριών μερών σε ένα ενιαίο σύνολο ποιητικής συγκίνησης με ταυτότητα και στόχο. Το τελευταίο μέρος (Αποδημία) είναι το μικρότερο σε έκταση και μοιάζει να αυτονομείται, αφού σ΄ αυτό εγγράφεται η πλέον προσωπική και βιωματική κατάθεση της μνήμης του θανάτου και της αναπαράστασης ενός κύκλου που συμπληρώθηκε οριστικά.
Η περιπλάνηση αυτή εκκινεί από την ανάγκη της ποιήτριας να παρατηρήσει τον εσωτερικό και εξωτερικό χώρο, τοπίο αναγκαστικής συνθήκης και καταφυγής, καθώς και σημείο αναστοχασμού (Μ΄ ένα χαμόγελο μισοφέγγαρο, Στο έλεος του ουρανού), να σηματοδοτήσει και να περιγράψει κίνητρα και επιθυμίες (Η θάλασσα εντός μου), να αποκαταστήσει τελικώς την ύλη των αισθημάτων (Πήλινοι θνητοί). Στους Έρωτες πλάνητες, μέρος με ιδιαίτερη λειτουργικότητα στον κορμό της συλλογής -κινείται στο μεταίχμιο ανάμεσα στην εξομολόγηση και τη «σιωπηλή» έκρηξη του αισθήματος- συντελείται η παραδοχή της πλάνης του έρωτα και η θρυπτική έκφρασή της μέσα από στίχους που εκβάλλουν σε όχθες παραλλήλων και αντιθέτων ζευγών. Η Αποδημία δεν είναι παρά η προσωπική κατάθεση θανάτου ή η επιστροφή στο μονολογικό "εγώ" του ποιητικού υποκειμένου που θρηνεί την απώλεια αγαπημένων προσώπων.
Η συλλογή προτείνει μια ενδιαφέρουσα όσο και επικίνδυνη μείξη: Lacrimae (η ύλη και ο στοχασμός της παρατήρησης που οδηγεί στη θλίψη των πραγμάτων), Έρωτας (που καταλήγει στην ηρωική αποδοχή της «θριαμβευτικής» ματαιότητάς του), θάνατος (που σπονδυλώνεται μέσα από τη θνητότητα της ύπαρξης και την ποιητική μελέτη του βιώματος). Και είναι τολμηρή η μείξη αυτή, γιατί είναι σπάνιες οι φορές που το προσωπικό βίωμα βρίσκει τις αναλογίες και τις ισορροπίες του μέσα στο ακραιφνώς ποιητικό σώμα.
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν τα ποιήματα μικρής φόρμας τα οποία είναι δομημένα κεντρικά και όχι περιφερειακά, αλλά και η, επίσης τολμηρή στο πλαίσιο της συλλογής, ζεύξη ποιητικών δομών όπως: Διασχίζω έναν άνεμο / γεμάτο μαχαίρια ή οι άγγελοι θα με υποδεχτούν / γλείφοντας τα δάχτυλά τους ή ακόμη Σε μισοσκόταδο ημίγλυκου άρτου. Ένα κλίμα βίαιης αντίθεσης που είναι εντελώς διαφορετικό από το, εξαιρετικής δραματικότητας, ποίημα Λαχταρώ την αγκαλιά σου Μάνα, με το οποίο συμπληρώνεται το ποιητικό σώμα.
Στίχοι που οργανώνουν ποιήματα μικρής και εκτενέστερης φόρμας εναλλάσσονται με ισορροπημένη ροή, ποίηση μονοφωνική, ενεικονική, που διαβιεί μέσω του α΄ και β΄ προσώπου, γλώσσα λιτή, χωρίς εντυπωσιασμό και εκζήτηση, ποίηση βαθύτατα ανθρώπινη, ειλικρινής και ανόθευτη.
Η ωριμότερη αυτή συλλογή της Ρένας Πετροπούλου - Κουντούρη δεν αποτελεί τη στοχαστική πολεμική κραυγή του Βιργιλίου («Sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt») ούτε τη λήθη του πορφύρειου ομώνυμου ποιήματος.
Είναι η λυσιτελής απάντηση στον μοναχικό, αλλά πάντα ανθισμένο κήπο της ποίησης.


(Έρωτες Πλάνητες)

Σώμα αμείλικτο

Στην πνοή σου βαφτίζομαι

Βρέφος
Που κλαίει μέσα μου
Η ενοχή

Σώμα αμείλικτο

Τα νιάτα σου έχουν ακόμη
Πολύ θάνατο να ζήσουν